Tembung andhahan (kata jadian) Ing Basa Jawa
Tembung andhahan (kata jadian) :
Tembung andhahan yaiku tembung sing owah saka asale.
Tuladha :
Latare, Piwulang, tetuku, omahe, tulisane, balekna
Tembung andhan:
1. Ater-ater (=awalan)
a) ater-ater hanuswara :
n, ny, ng, m
n + tulis =nulis
ny + sapu= nyapu
ng + gawe= nggawe
m + paku= maku
tembunge dadi tembung tanduk
b) ater-ater tripurasa: dak, ko, di
dak + tuku= daktuku
ko + tuku = kotuku
di + tuku = dituku
tembunge dadi tembung tanggap
c) ater-ater liyane sing awujud :
a + lungguh = alungguh
ka + waca= kawaka
sa + dina = sadina
pa + piker = pamikir
pi + wulang = piwulang
pra + tandha =pratandha
pari + kena = parikena
tar+buka = tarbuka
kuma+ wani = kumawani
kami+ sepuh = kamisepuh
kapi +temen = kapitemen
2. Panambangan (akhiran)
a) Panambang : an
Kobong + an = kobongan
Gawa +
an = gawan (dudu gawaan)
Tuku + an =
tukon (dudu tukuan)
Lali + an
= lalen (dudu lalian)
Sore + an =
soren (dudu sorean)
Paro + an
= paron (dudu paroan)
b) Panambang: i
Jawil + i
= jawili
Kandha + i =
kandhani (dudu kandhai)
Nesu + i
= nesoni (dudu nesoii)
Bali + i
= baleni (dudu balii)
Ombe + i
= ombeni (dudu ombei)
Bodho + i
= bodhoni (dudu
bodhoi)
c) Panambang : ake
Tulis +
ake = tulisake
Tata +
ake =
tatakake (dudu tataake)
Turu +
ake = turokke
(dudu turuake)
Bali +
ake
= balikake (dudu baliake)
Suwe +
ake = suwekake (suweake)
Jodho +
ake = jodhokake (jodhoake)
d) Panambang: a, na, ana, en
Dudut +
a = duduta
Dudut +
na = dudutna
Dudut + ana =
dudutana
Dudut +
en = duduten
Bantu +
a
= bantua
Bantu +
na = bantokna
Bantu +
ana = bantonana
Bantu +
en = bantunen
e) Panambang : ku, mu, e
Omah +
ku = omahku
Omah + mu =
omahmu
Omah +
e = omahe
Mata +
e =
matane (dudu matae)
Sapi +
e
= sapine (dudu sapie)
Kebo + e
= kebone (dudu keboe)
Buku +
e =
bukune (dudu bukue)
f) Panambang :ne , ing
Bapak + ne
= bapakne = bapake
Dijaluk +
ne = dijalukne =
dijalukake
Swara +
ing = swaraning =
swarane
Aran +
ing
=araning = arane
3. Seselan
(sisipan)
a) Seselan : um
Cathel + um = c +
um + anthel = cumanthel
Gedhe + um = g + um
+ edhe = gumedhe
b) Seselan: in
Carita +
in = c + in +
arita
=cinarita
Siram+
in = s
+ in
+iram
= siniram
Nanging yen:
Amuk +
in = ing
+amuk
= ingamuk
Inum+in
= ing + inum
= inginum
Obong+in
= ing + obong
= ingobong
Udheg+
in = ing + udheg
=
ingudheg
Embang+in
= ing +
emban
= ingemban
c) Seselan: i, r
Siwer+ l
= s + l +
iwer
= sliwer
Kencar+l
= k + l + encar
= klencar
Kelip+r
= k + r + elip
= krelip
Canthel + r
= c +r + anthel =
cranthel
..................................oo00O00oo..................................
Mugi-mugi saget maringi
manfaat...
Sumber Pustaka
- Pepak Basa Jawa Lengkap, Nuraini, S.Pd., Lingkar Media, Hlm. 13
Tidak ada komentar:
Posting Komentar