Tembung Entar Ing Basa Jawa

Tembung Entar Ing Basa Jawa

Perumpamaan	Artine
A
Abang kupinge	Nesu
Abang-abang lambe	Mung kanggo lelamisan, ora temenan
Adol bagus (ayu)	Ngatonake baguse (ayune)
Adol gawe	Ngatonake pagaweane
Adol kringet	Nyambut gawe
Adol kawanen	Nduduhake kawanene
Adol prungon	Golek-golek kabar
Adol sendhe	Adol barang menyang gadhen
Adol senguk (umuk)	Akeh omonge kang ora nyata
Adus eluh	Banget anggone nangis
Ala kandhutane	Ala watake
Alus tembunge	Tembunge kapenak dirungokake
Amba jangkahe	Akeh ikhtiyare
Asor budine	Bebudene ora apik
Ati dhondhong	Atine ala
Ati kethul	Ora bisa mikir
Atine ana wulune	Atine ora apik, dengki
Atine pingget	Atine lara, serik
B
Mbalang liring	Nglirik
Bening atine	Sumeh
Mbukak wadi	Ngandhakake wadi
Mbuwang tilas	Nutupi tumindak ala
C
Cagak elek	Sing dianggo sarana betah melek
Cangkem gatel	Seneng ngrasani
Cendhak umure	Gelis mati
Cepak rejekine	Gampang golek pangan
Cilik atine	Kuwatir; jirihan
Cupet atine	Gampang nesu
Cupet budine	Ora bisa nggayuh prakara kang utomo
Cupet nalare	Ora bisa mikir warna-warna
Cupet pangandel	Ora pracaya
D
Dawa tangane	Seneng njejupuk barange liyan (clemer)
Dawa ususe	Sabar banget
Ndhedher kautaman	Golek kautaman
Dhuwur atine	Gumedhe
Dhuwur pangkate	Dadi wong pangkat (sugih)
E
Empuk rembuge	Rempuge kepenak dirungokake
Entek atine	Kuwatir banget
Entheng tangan	Seneng tandang gawe; seneng milara
G
Nggadho ati	Gawe susahe liyan
Gantung kepuh	Nyandhang ora tau ganti
Nggantung untu	Selak kepingin mangan
Gedhe atine	Ora kuwatiran; tatag; kendel
Gedhe endhase	Sombong (kemlungkung)
Gedhe tekade	Ora gelem mundur
Nggedhekake puluk	Ora apa prihatine, nengenake mangan
Nggegem tangan	Emoh tumandang gawe, kesed
Gilig rembuge	Tansah disarujuki, dicocoki
Gilig tekade	Tekade wis mateng
Nggilud kawruh	Ngudi kawruh kanthi mempeng
Golek ayu	Ngudi supaya urip slamet
I
Idu geni	Omonge tansah kelakon
Ilang klilipe	Ilang mungsuhe
J
Jembar dhadhane	Sabar banget; sugih pangapura
Jembar kawruhe	Akeh ilmune
Jembar kubure	Mlebu swarga
Jembar polatane	Pinter
Jembar segarane	Gampang pangapura.
K
Kaku atine	Tansah ora sarujuk
Kandel kupinge	Ora nggugu pitutur
Kasar tembunge	Tembunge sarwa saru
Katon dhadhane	Wani adu arep
Kegugah atine	Eling marang (sadhar)
kelepetan	Katut ala
Kembang lambe	Tansah diucapake
Kembang pati	Lantarane pati
Kena tinenga-tenga	Kena disambati
Kenceng karepe	Kekarepane ora bisa owah
Kulak warta	Golek warta
L
Lambe ati	Watak
Landhep pikirane	Pinter banget, gampang mangerti
Lara ati	Serik
Lara ayu	Cacaren
Lara owah	Gendheng, edan
Lobok atine	Sabar
Lurus lakune	Jujur
Lunyu ilate	Gunemane mencla-mencle
M
Main eseme	Eseme ngresepake ati
Mara tangan	Seneng milara
Mata dhuwit	Tamak marang dhuwit; petung banget
Mata loro	Kabeh prakara diantepi
Mateni pangane	Gawe ilang panguripane
Mateng rembuge	Rembuge wis dimupakati
Mateng kawruhe	Kawruhe wis tutug
Mati ilate (kulite)	Wis ora duwe rasa
Mati raga	Tapa; prihatin; tirakat
Medhot dalan	Ora nerusake
Metani lupute	Nggolek lupute
Mogel ilate	Mangan sing sarwa enak
M ogol sinaune	Mandheg anggone sinau
Murang tata	Ora nganggo tata
N
Nandur kabacikan	Gawe kabacikan
Ngabangake kuping	Gawe nesu, muring
Ngadu wuleding kulit	Ngadu kakuwatan
Ngangsu kawruh	Golek kawruh (maguru)
Ngatonake siyunge	Nduduhakke kawanene (kakendele)
Ngatonake dhadane	Umuk; nduduhake kawanene
Ngekep dhengkul	Nganggur
Ngendhaleni hawa napsu	Nyegah kekarepan ala
Ngenaki ati	Gawe senenge ati
Ngepuh kringet	Tandang gawe mempeng banget
Ngetog karosan	Nyrempeng banget
O
Ngobong atine	Ngetokake nepsune
Oleh ati	Tanpa katresnan; disenengi
Ora duwe ati	Kuwatir banget
Ora merem	Mangerti
P
(weruh) padhang hawa	Lair ing donya
Padhang langite	Katon seneng
Padhang pikirane (atine)	Seneng
Padhang ulate	Sumeh
Pait getir	Warna-warna kasusahan, karibedan
Pait lelakone	Ora kepenak lelakone
Panas atine	Nesu
Pecah pamore	Wis wiwit diwasa
Papan kekiwa	Panggonan kang ora adhakan
Pedhes tembunge	Tembunge gawe serik
Perih atine	Sedhih
Pingget atine	Serik
Peteng atine (pikire)	Susah
Pulih getih	Puk, ora kalah ora menang
Puput yuswa	Seda
R
Ngrabekake sikut	Senggolan sikut
Rai gedheg	Ora duwe isin
Ngrengga praja	Njaga awak
Runtuh atine (welase)	Duwe welasan
Rupak atine (segarane)	Ora gampang ngapura
Rupak jagade	Judheg; kentekan pasaban
S
Sabuk galeng	Sugih sawah
Sepi kawruh	Ora duwe ilmu
Seret rejekine	Ora gangsar golek rejeki
Sesak dhadhane	Anyel
Sumpeg atine	Susah
T
Tatu atine	Serik
(ke) tengen	Sing dikasihi (ditresnani)
Tipis lambene	Seneng nggunem wong; criwis
Thukul turunane	Duwe turunan
U
Udang tangis	Akeh sing padha nangis
Utang pati	Gawe patine liyan (wong)
W
Walang ati	Kuwatir, sumela
Weteng Kadut	Ora tampikan

..................................oo00O00oo..................................

Mugi-mugi saget maringi manfaat...

Sumber  Pustaka

• Pepak Basa Jawa Lengkap, Nuraini, S.Pd., Lingkar Media